Even vooraf: het nadeel van woordafbrekingen is dat de tekst zich langzamer laat lezen. Het voordeel is natuurlijk dat er meer tekst op de bladzijde past, en dat je een regelmatiger kantlijn hebt (bij links lijnende tekst) of minder grote spaties (bij uitgevulde tekst).
Taalkeuze
Woordafbrekingen zijn gebaseerd op taalkeuze. Zorg dus dat de taal van je tekst goed is ingesteld. Dat kun je per letter doen. Maar meestal gaat het om hele alinea’s tegelijk. De taalkeuze is ook van belang bij spellingscontrole.
Elk woord dat niet goed is afgebroken, kun jij vast beter afbreken dan InDesign. Maar de vraag is: wil je dit elke keer weer opnieuw doen, of wil je het InDesign ‘leren’ hoe het moet? Ik leg je de handmatige en automatische methode uit.
InDesign Woordafbrekingen handmatig aanpassen
Je zet je cursor in een woord dat niet goed wordt afgebroken; zet hem op de plaats waar je een afbreking zou willen. Via rechtsklikken kun je kiezen voor Speciaal teken invoegen, Afbreekstreepjes en streepjes, Zacht afbreekstreepje. Nu wordt het woord alleen maar op die plek afgebroken – àls het wordt afgebroken. Het kan namelijk ook naar de volgende regel schuiven. Het gaat hier om een voorwaardelijk afbreekstreepje: je ziet hem alleen maar aan het eind van de regel. Als het woord verschuift naar een andere plek in de tekst, zal het streepje niet meer te zien zijn.
Waarschuwing: ga dus niet zelf een streepje typen. Het afbreekstreepje dat je boven de letter p op je toetsenbord vindt (qwerty) blijft altijd zichtbaar. Ook als de tekst verloopt.
Composer Alinea of Enkele regel
Wanneer het woord naar een volgende regel schuift terwijl je zelf denkt dat het makkelijk nog zou passen, staat waarschijnlijk de Composer alinea aan. Kijk maar in het uitrolmenu, rechtsboven in het regelpaneel op je scherm (rechts van die bliksem, als je de tekst hebt geselecteerd). In dat menu vind je waarschijnlijk een vinkje voor het woord Composer Alinea. Zet hem op Composer Enkele regel, en het is allemaal meer onder controle te houden. Een tekstcorrectie van jou wordt niet gevolgd door een tekstaanpassing van InDesign. Omdat dit een instelling is die per hele alinea werkt, wil je dit in je alineastijlen verwerken.
Een woord helemaal niet laten afbreken
Je kunt er ook voor kiezen om de cursor niet in het woord te zetten, maar er vóór. Je gebruikt precies dezelfde instructie, maar nu zal het woord hierdoor helemaal niet worden afgebroken. Je zet de cursor tegen de eerste letter van het woord aan. Elke volgende keer dat ditzelfde woord voor komt, wordt het wel weer opnieuw afgebroken. Je hebt het alleen maar voor die ene plek aangepast.
InDesign aanleren hoe woorden afgebroken moeten worden: automatiseren
Als je een woord nooit meer handmatig wilt hoeven afbreken, kun je InDesign ook duidelijk maken hoe het hoort. Je werkt dan met het gebruikerswoordenboek. Dat is de lijst met toegevoegde woorden – per taal aanwezig – die voor spellingscontrole wordt gebruikt. Diezelfde lijst kan namelijk ook worden gebruikt voor afbreekroutines. Het gaat zo: je selecteert een woord, en je gaat naar het menu Bewerken, Spelling, Gebruikerswoordenboek.
Klik dan op de knop Woordafbreking. InDesign zet tildes ~ op verschillende plekken in het woord. Elke plek met een tilde is een plek waar het woord afgebroken mag worden. Volgens InDesign dan. Plekken met één tilde krijgen de voorkeur. Plekken met twee of zelfs drie tildes zijn tweede en derde keuze. Je mag het aantal tildes zelf veranderen. Als er is gekozen voor Composer Alinea (zie hierboven) zal InDesign zelf kiezen – uit de plekken waar tildes staan – welke plek wordt gebruikt voor woordafbreking. Daarbij probeert InDesign een mooie kantlijn aan te houden. De tekst is aan de rechterkant dan zo regelmatig mogelijk. Of – als je uitgevulde tekst hebt – zijn de woordwitten zo regelmatig mogelijk.
InDesign vertellen dat een woord nooit afgebroken mag worden
Je kunt ook ontzettend balen dat InDesign steeds jouw bedrijfsnaam afbreekt. Als je dat niet wilt, gebruik je dezelfde procedure als hierboven. Alleen zet je dan de tilde ~ vóór het woord. En verder niet. Zo had ik laatst bij Rentokil heel eenvoudig ~Rentokil kunnen laten toevoegen aan de woordenlijst. InDesign breekt dit woord dan nooit meer af als het nog ergens staat in de Nederlandse tekst.
Waar onthoudt InDesign de woordafbrekingen?
InDesign houdt een lijst bij met alle uitzonderingen. Deze zit verbonden aan je document èn aan je computer. En aan de gebruikte taal natuurlijk. De twee Nederlandse talen – oude en nieuwe spelling – hebben elk hun eigen uitzonderingen. Dus als ik bijvoorbeeld ~Rentokil heb toegevoegd aan de taal Nederlands Nieuwe Spelling staat die uitzondering niet in de lijst van de Oude Spelling.
Kijk maar bij de voorkeuren van InDesign, in de categorie Woordenboek: Uitzonderingen woordafbreking: Samenstellen met Gebruikerswoordenboek en document.
Dat betekent dat als jouw document op een andere computer wordt geopend, dat er dan niks ernstigs gebeurt. Alle uitzonderingen voor het afbreken zijn immers ook verbonden met het document zelf. Maar als je woord~afbreking hebt toegevoegd op jouw computer, kan het op andermans computer nog steeds wel gebeuren dat er in een nieuw document wordt gekozen voor woord~af~~bre~~~king. Of erger nog: woor~daf~bre~king. Want jouw InDesign Woordafbrekingen keuzes tellen alleen op jouw computer.
Enkelvoud en meervoud in afbreek-uitzonderingen
Als je een woord toevoegt aan de uitzonderingen om anders af te breken, zal InDesign alleen dat woord op die manier afbreken. Stel dat je het woord woordafbreking alleen voor de a wilt laten afbreken. Dan moet je dat ook instellen voor het meervoud, dus voor woord~afbrekingen. InDesign is daar niet slim genoeg voor om het zelf te herkennen.
Praktisch: het dialoogvenster Woordafbreking in InDesign
InDesign woordafbreking regelen op alineaniveau
Er zijn gelukkig altijd ook instellingen die je direct kunt maken zonder dat je uitzonderingen hoeft te gebruiken. Ik vind bijvoorbeeld dat InDesign de woorden te kort afbreekt. Neem nou het woord afbrekingen: dat zou het programma al na de f willen afbreken. Of palingsound: dat kan al voor de l. En zo kun je aan de gang blijven. Als je een algemene instelling wilt om de woordafbrekingen wat minder vaak voor te laten komen: een eigenschap van de alineastijl is om woordafbreking pas voor te laten komen na de derde of vierde letter, en met minimaal nog vier letters achter het streepje. Zo kunnen af~brekin~gen niet meer voor komen. En blijft er alleen nog maar afbre~kingen over. De schermafdruk hierboven komt ook weer rechts van die bliksem vandaan, onder het kopje Woordafbreking (als je het tekstgereedschap hebt geselecteerd).
Koppen niet afbreken
Het is heel gebruikelijk om koppen niet af te breken. Het verstoort immers de leesbaarheid. Dan gaat het eerste kruisvakje uit. Subkoppen worden ook niet afgebroken, om dezelfde redenen. Maar platte tekst dus wèl. Als je zo’n instelling wilt, kies je in de alineastijl voor koppen en subkoppen gewoon om afbrekingen uit te zetten. Simpel zat. Het leest lekkerder en het ziet er professioneler uit.
Niet meer dan drie afbrekingen
Ook heel standaard: je wilt niet meer dan drie regels boven elkaar met woorden die worden afgebroken. Want dan zou je in het beeld van de bladzijde die streepjes gaan zien, in plaats van het blok tekst: het leidt dus af. En dat wil je niet. Het zou er onprofessioneel uit zien.
Afbreekzone mag wel kleiner bij InDesign woordafbrekingen
Standaard vind ik de afbreekzone van 12,7mm wat aan de grote kant. InDesign probeert daarmee de afbreekstreepjes in de rechter 12,7mm van het tekstblok te zetten. Bij linkslijnende tekst blijft de tekst dan wat onregelmatig aan de rechterkant. Stel je de zône in op 5mm, dan probeert InDesign de afbrekingen strakker aan de rechterkant van het tekstblok te krijgen – ook als je geen Composer Alinea gebruikt. De schuifregelaar voor Betere spatiëring tegenover Minder afbreekstreepjes is echter alleen maar van invloed als je voor Composer Alinea had gekozen.
Andere afbreekvoorkeuren
Zelf vind ik het niet zo bezwaarlijk als woorden met een hoofdletter worden afgebroken. Maar bij persoonsnamen probeer ik het wel te voorkomen. Het laatste woord van een alinea zou ik nooit afbreken, want dat ziet er gewoon sneu uit. Je wint er ook geen ruimte mee. Woorden afbreken in kolommen doe ik ook liever niet. Indien het nodig is, pas ik dan liever een handmatige afbrekingtoe, zoals hierboven beschreven.
Meer en vergelijkbare informatie op de website van Adobe: https://helpx.adobe.com/nl/indesign/using/text-composition.html#hyphenate_text
Vond je deze informatie nuttig? Deel hem dan. Druk op een van de knoppen hiernaast om te delen via Facebook, Twitter of Google. Een reactie plaatsen vind ik ook heel leuk.
Wil je meer weten over hoe typografie werkt?
Niet alleen gaat het dan over hoe je de tekst kunt vormgeven, maar je krijgt ook informatie over hoe je kunt zorgen dat hij goed leesbaar is.
